İki Dirhem Bir Çekirdek

nazanss.blogspot.com

Bir okka, bugünkü ölçülerle 1238 gram tutuyormuş.

Okkanın dört yüzde birine, dirhem adı veriliyormuş.

Dirhem, daha ziyade hassas teraziler için kullanılan bir ölçüymüş.

Ancak sarraflar, dirhemden daha hassas ölçümler için bir ağırlık birimi daha kullanırlarmış.

Buna çekirdek denirmiş

Toplam, 5 santigram karşılığındaymış.

Eski devirlerin en kıymetli parası olan bir Osmanlı altını, toplam iki dirhem ve bir çekirdek ağırlığa sahipmiş.

İki dirhem bir çekirdek yakıştırmasında bulananlar, mecaz yoluyla onlarla altın demiş olurlarmış.

İnanın iki dirhem bir çekirdeğin keçiboynuzu ile alakası olduğunu bilmiyordum.

Yarabbi ne çok öğrenilecek şey var.

Her gün yeni bir şey ne güzel…

İki dirhem bir çekirdek deyimini bizler şık giyinmişler için kullanmaz mıyız? Kullanırız.

“Maşallah iki dirhem bir çekirdek olmuşsun”

“Bu gün çok şıksın iki dirhem bir çekirdek.”

“İki dirhem bir çekirdek gibisin, hayırdır?”

Böyle konuşmalarımız sürüp gider.

İyide ne alaka keçiboynuzu ne alaka iki dirhem bir çekirdek deyimi!

Önce keçiboynuzunun ne olduğuna şöyle birazda olsa detaylı bakalım.

Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua), baklagiller (Fabaceae) familyasından olup Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde doğal olarak yetişen ve baklaları (meyveleri) yenen, herdem yeşil çalı ya da ağaç formunda olan bir bitki türü.

Şimdi sıra en önemli konuya geldi.

Keçiboynuzunun tohumu yıllarca elmas ölçmekte kullanılmış.

Elmasları, keçiboynuzu tohumları ile tartıp satıyorlarmış.

Onun içindirmiş ki: Keçiboynuzu; kırat – karat ölçü birimine isim babalığı yapmış.

Doğada ağırlığı değişmeyen tek tohum keçiboynuzu tohumuymuş.

Araplar, Selçuk’lular ve Osmanlı’lar ağırlık ölçüsü olarak kullanmışlar.

Dört tanesi bir dirhem ediyormuş.

Dirhem 3 gr. ağırlığa eş kabul edilirmiş.

“İki dirhem bir çekirdek”

Bir çeşit moda anlatımı gibi, bir çeşit jüri kararı gibi, bir çeşit şık insanların takdirnamesi gibi…

İki dirhem bir çekirdek…

Nazan Şara Şatana

nazanss.blogspot.com