Kumarı Yasaklayan İlk Kadın Muhtar

Gül Esin Aydın

nazanss.blogspot.com

Yine bir büyük kadından söz edeceğim.

Üstelik imkânsızlıklar içinde imkânlar yaratan yürekli Türk kadınından...

Gül Esin Aydın veya Gülkız Ürbül Hanımdan, yine gururlanarak, yine övünerek söz edeceğim. Nasıl etmem! Mustafa Kemal Atatürk’ün bile ödüllendirdiği bir kadın sözünü edeceğim, eli öpülesi muhteşem Türk kadını…

Gül ya da Gülkız Hanım muhtar, ilk Türk kadın muhtarı… Ne kadar güzel…

1933 yılında üstelik.

Yine üstelik diyeceğim Aydın’ın Demircidere köyünden…(Çine)

Muhtar olmak için okuma yazma bilmek gerekiyor. O dönemlerde okuma yazma nispeti % 10’dan düşük…

Köyde bir kadın okuma yazma biliyor ve cesurane bir şekilde muhtar olmak için adaylığını koyuyor.

Bu güzel kadın kendi imkânları ile okuma yazmayı öğrenmiş.

Muhtarlık seçiminde sekiz aday oluyor. Yedisi eleniyor bir bayan muhtar adayı, muhtar oluyor.

Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkı, ilk defa belediye seçimleriyle ilgili olarak 1930 yılında çıkarılan 1580 sayılı Kanun'la verilmiştir.

Daha sonra çıkarılan 26 Ekim 1933 tarih ve 2349 sayılı Kanun'la da kadınlarımız köy ihtiyar heyetlerine ve muhtarlığa seçilme hakkını elde etmişlerdir.

Bu Kanun çerçevesinde ilk muhtarlık seçimi bundan tam yetmiş beş yıl önce 12 Kasım 1933 tarihinde Aydın’ın Çine ilçesine bağlı olan, bugün ise Karpuzlu ilçe merkezi olarak bilinen Demircidere köyünde yapılmış ve seçimlerin galibi Gül veya Gülkız Ürbül Hanım olmuştur.(alıntı)

Burada güzel bir yazı var aynen aktarıyorum.

Seçimlerden sonra basına bir beyanat veren zamanın Çine Kaymakamı Mehmet Ali Bey:

"İlçemiz yeni Kanun'un uygulanması konusundaki öncülüğünden dolayı bahtiyarlık hissetmektedir. Halkımız cumhuriyetin yeniliklerini severek benimsemekte ve 'Türk kadınına benliğini tanıtan ve medeni haklarını veren cumhuriyettir.' gerçeği bu gibi yeni tezahürlerle kuvvet bulmaktadır." diyerek önemli bir gerçeği dile getirmektedir.

Kadınımıza gurur veren o günlerde, 11 Aralık 1933’te Halkevi Gazetesi’nde çıkan haber ‘Büyük inkılâbın il kadın muhtarı, vazifen kutlu ve mutlu olsun’ manşetiyle verilmiştir.

Yine o günlerde, Türkiye'nin tek siyasi partisi konumundaki Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Sekreteri -ve daha sonra da Başbakan- olan Recep Peker de Gül Hanım'a çektiği telgrafta:

"Türkiye'nin ilk kadın muhtarı olmak büyük bir şereftir. Kutlu olsun. Sizin ve aynı vazifeleri alacak bütün kız kardeşlerimizin Türk kadınının üstünlüğü hakkındaki davamıza hak kazandıracak örnekler vereceklerine şüphe yoktur." demektedir. (alıntı)

Bayan muhtar seçildikten sonra çok önemli hizmetlerde bulunmuş.
Yaptığı çok güzel çalışmalar arasında evlilik yapacak gençlerin yanında olmuş, aracı olmuş, kız kaçırma olaylarını da en aza indirmiş.

Yürekli kadınların her zaman yanımızda olması temennisi ile…

Nazan Şara Şatana

nazanss.blogspot.com